Người dân không ít phen hoảng hồn vì những thông tin kiểu như nước tương có chất gây ung thư, các loại thực phẩm có hoá chất bảo quản độc hại... Nhưng có một thứ còn nguy hiểm hơn, đó là nước sinh hoạt nhiễm bẩn. Cho đến nay, một phần không nhỏ dân số TPHCM vẫn còn đang sử dụng các nguồn nước ô nhiễm.

Ai bảo nước máy là sạch?

Nhiều hộ dân ở các quận Tân Bình, Phú Nhuận, quận 8, Bình Tân, Tân Phú thường xuyên kêu trời vì nước máy đục như nước cống và có mùi tanh.Một gia đình trên đường CMT8 phường 4, quận Tân Bình mang ra xô nước đục như nước trà, nói: "Đã ba hôm nay nhà tôi không thể sử dụng được nước máy. Các anh xem nước kinh khủng như vậy ai mà dám xài". Chủ nhà cho biết đã súc xả mất rất nhiều nước nhưng nước vẫn đục. Bà phải mua nước tinh khiết về để nấu ăn, tốn tiền cũng phải chịu chứ nước bẩn quá nhìn thấy sợ.

Một hộ dân khác cho xem lõi lọc trắng mới thay đã biến thành màu đen, nhơn nhớt như có dầu mỡ, màu thì đen như nước cống. Nhiều người đã gắn lọc nước nhưng vẫn phải mua nước tinh khiết để dùng, đánh răng rửa mặt cũng không đụng đến nước máy vì không dám chắc những bộ lọc này có chịu nổi nguồn nước quá ô nhiễm.

Hàng chục quán ăn, quán nước giải khát dọc theo hẻm 368 đường CMT8 và các con hẻm lân cận chắc chắn không thể mua nước tinh khiết về để nấu thức ăn bán cho khách. Làm vậy thì lỗ là cái chắc, nước tinh khiết dùng cho cả quán ăn chịu sao xiết.

Tổng Cty Cấp nước Sài Gòn (Sawaco) lý giải, hiện nay, trên toàn địa bàn thành phố có khoảng 850km đường ống cũ mục (tuổi đời trên 30 năm) cần phải cải tạo thay thế. Và nước máy thường bị đục trong những ngày nhà máy nước tăng công suất để cung cấp nước cho một số khu vực huyện Nhà Bè, Q.8. Khi nhà máy tăng công suất đã làm biến động thuỷ lực gây xáo trộn dòng chảy trong đường ống khiến những lớp cặn bám, gỉ sét trong đường ống, nhất là hệ thống đường ống cũ bị bong tróc dẫn đến hiện tượng nước máy ở các khu vực trên bị đục, nước máy có màu vàng hoặc cặn đen...

Dù tình trạng này xảy ra đã nhiều năm nay, nhưng Sawaco vẫn chưa thể khắc phục triệt để vì đòi hỏi nguồn kinh phí rất lớn. Do đó trước mắt chỉ hạn chế nước máy bị đục bằng hình thức súc xả đường ống định kỳ, quản lý thuỷ lực mạng đường ống, tránh tạo ra những biến động làm xáo trộn dòng nước...

Ẩn hoạ nước giếng khoan

Tuy biết nước máy là như thế nhưng một bộ phận rất lớn dân cư vẫn mơ có nước máy để sử dụng. Hiện tại họ phải khoan giếng lấy nước sinh hoạt. Nhưng ít ai biết được chất lượng nguồn nước mà họ đang sử dụng. Họ khoan giếng, lấy nước và tự kiểm nghiệm bằng mắt thường, cứ thấy nước trong thì quy cho là nước sạch.

Chị chủ quán nước đối diện với UBND phường Tân Sơn Nhì, quận Tân Phú bưng ra hai ly đá chanh, nói rằng dân ở trong khu vực này không có nước máy, toàn bộ đều dùng nước giếng. "Chị có đưa mẫu nước đi xét nghiệm trước khi sử dụng không?" - chúng tôi hỏi. "Dân ở đây không ai quan tâm chuyện chất lượng nguồn nước, thấy nước trong là được" - chị trả lời tỉnh queo.

Người dân phường Bình Hưng Hoà đang sử dụng nguồn nước ngầm có nguy cơ ô nhiễm rất cao. Ơ đây, ngoài khu nghĩa địa lớn, tồn tại cả trăm năm nay còn có hang trăm cơ sở sản xuất không có hệ thống nước thải mà chủ yếu là cho nước thải tự ngầm xuống đất.

Anh Lê Bá Sơn (320/15 đường Gò Dầu, P.Tân Quý, Q,Tân Phú), than phiền: "Chỉ một số ít được xài nước máy, còn lại là giếng khoan tất. Vài năm trước đây hầu hết người dân đều khoan giếng sâu khoảng 25-30m, và chỉ xài một thời gian ngắn thì phát hiện nước bơm lên có màu đục ngà, mùi hôi tanh đến rợn người, không ăn uống gì được. Nước ô nhiễm buộc người dân phải bỏ giếng cũ và khoan giếng mới ở độ sâu 70-80m. Nay mặc dù nước đã trong hơn, không có mùi hôi tanh, nhưng thật tình chúng tôi không làm sao biết nước có đảm bảo chất lượng hay không?".

Các cụm dân cư chung quanh khu xử lý rác Gò Cát có diện tích chôn rác rộng 17ha và tiếp nhận 3.000-4.000 tấn rác/ngày, đây là địa chỉ gây ô nhiễm lừng danh nhất đất Sài Gòn. Chủ một quán nước ngay trước khu xử lý rác tâm sự: "Mấy năm nay dân ở đây chịu đựng mùi hôi thối của bãi rác này nên quen rồi. Đôi lúc tôi nhìn ra đường, thấy người đi đường đưa tay bịt mũi, nhổ nước bọt mới biết rằng không khí đang bị ô nhiễm, đang rất hôi thối, nhưng lỗ mũi mình quá quen với nó nên không biết". Kinh khủng hơn là nguồn nước mà gia đình ông Chiến đang sử dụng để nấu ăn, bán nước giải khát cho khách đi đường hàng ngày được lấy lên ở độ sâu chỉ vỏn vẹn 30m và cách bãi rác Gò Cát chưa đầy 50m.

Toàn bộ hộ dân chung quanh bãi rác đều khoan giếng lấy nước. Ai cũng biết các ngành chức năng TPHCM bất lực trong khâu xử lý rác ở khu xử lý rác Gò Cát, nước rỉ rác chảy ra gây ô nhiễm môi trường. Nguồn nước rỉ từ vài ngàn tấn rác mỗi ngày chảy đi đâu ngoài con đường thấm vào lòng đất. Người dân trong khu vực cũng không có cách lựa chọn nào khác ngoài việc hút nước dưới lòng đất lên để sử dụng.

Đó mới chỉ là một mảng nhỏ trong tổng thể bức tranh nước sạch của cư dân thành phố lớn nhất nước Việt Nam.