Vì lợi nhuận, một số người đã không đếm xỉa tới việc tốt hay không tốt của chất phụ gia diethylhexylphthalate (ký hiệu là DEHP) trong nước uống công nghiệp. Người ta chỉ biết rằng DEHP có khả năng tạo độ nhớt, độ đục, độ đặc cho các chế phẩm. Vì DEHP có giá rẻ hơn rất nhiều so với dầu thực vật nên câu chuyện “bỏ” thêm DEHP vào nước giải khát đã xảy ra.

Sự kiện châm ngòi

Tiếp sau hàng loạt sự kiện về ô nhiễm thực phẩm từ Trung Quốc như vụ sữa nhiễm melamin, nước trái cây chứa diisononylphthalate (DINP) gây độc hại cho người tiêu dùng, ngày 23/5, trên toàn lãnh thổ Đài Loan (Trung Quốc), chính quyền đã rà soát toàn bộcác sản phẩm nước ở địa phương này để bảo đảm sức khỏe người tiêu dùng. Sau một cuộc tổng điều tra, Cơ quan y tế Đài Loan đã phát hiện thấy hàng loạt sản phẩm nước uống, trái cây, nước giải khát có chứa DEHP.

Ngay lập tức, sự kiện được dư luận chú ý, và ngày 29/5, Chính phủ vào cuộc. Chánh văn phòng Nội các Chính phủ đã ra lệnh kiểm duyệt toàn bộ các công ty sản xuất và kiểm nghiệm lại tất cả những sản phẩm đang có mặt trên thị trường tiêu thụ. Trên thực tế, các sản phẩm này của Đài Loan không chỉ tồn tại ở Đài Loan mà còn ở cả các quốc gia khác như Mỹ, Canada, châu Âu.

Theo những kết luận tạm thời, có tới 206 nhà máy đang sử dụng DEHP làm phụ gia cho sản phẩm nước uống và một con số tương tự với dòng sản phẩm “bán chạy như tôm tươi” với 506 sản phẩm có chứa chất độc hại này.

Người tiêu dùng cần lựa chọn những sản phẩm, thực phẩm đa được đăng ký chất lượng.

"Chân dung" DEHP

Chỉ có điều, vì nằm chung trong nhóm phthalate nên chúng cũng sở hữu những tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe. Người ta thấy rằng, DEHP có ảnh hưởng làm suy giảm sự phát triển của bộ phận sinh dục nam, khiến cho cơ quan sinh sản của nam giới bị “teo” lại. Sau những nghiên cứu thống kê tại Mỹ, người ta thấy có khoảng 25% nam giới gặp phải trục trặc này có liên quan tới DEHP. Chưa hết, người ta còn thấy hoạt chất này gây ra những ngộ độc cấp tính có thể gây tử vong tại chỗ. Thực nghiệm trên động vật thấy rằng, chỉ cần với liều 30g DEHP/1kg thể trọng chuột là có thể làm chếtđộng vật này. Điều đáng nói ở đây, DEHP rất dễ rời bỏ chất gốc là PVC từ nhựa, túi bóng, từ ống thổi, từ đồ chơi... để phân tán vào cơ thể. Thế nên, nhiều nước đã cấm lưu hành đồ chơi có DEHP, cấm đưa DEHP vào sản xuất thứ này cho trẻ em.

Mặc dù chưa tìm ra chứng cớ chắc chắn liên kết giữa nguy cơ ung thư và DEHP, nhưng những tác dụng quái thai thì thấy rõ trên các phthalate. Mà DEHP lại làmột thành viên quan trọng của hoạt chất này. Chỉ với những tác hại không nhỏ ở trên, DEHP cũng đủ bị cấm không cho vào thực phẩm. Lịch sử cũng như khoa học chưa bao giờ khuyến khích hay coi chất này như một phụ gia cả.

Thế nhưng, dưới góc độ lợi nhuận, người ta đã không thèm đếm xỉa gì tới việc tốt hay không tốt. Người ta chỉ biết rằng DEHP tan rất tốt trong dầu (mỡ) và tan rất ít trong nước nên nó có khả năng tạo độ nhớt, độ đục, độ đặc cho các chế phẩm nước giải khát, nước uống, thạch...

Cuối cùng là, bốn loại sản phẩm của Đài Loan đang được đưa lên bàn giám sát. Chúng bao gồm: nước tăng lực, nước trái cây, trà và mứt. Những dòng sản phẩm này đang được theo dõi.

Người tiêu dùng nên lựa chọn những sản phẩm đa được đăng ký chất lượng. Ảnh: TM

DEP trị ghẻ cùng họ với DEHP "phụ gia"

Chúng ta cần lưu ý, DEP cũng là một chất thuộc họ hàng nhà này. DEP là thuốc trị ghẻ kinh điển. Nó được chứng minh là có những tương tác về sức khỏe. Vì thế việc chỉ ra các tác hại trên sức khỏe con người của DEHP không còn phải bàn cãi. Chỉ có điều có tìm thêm được tác hại nào nữa hay không mà thôi.

Vấn đề còn đang phải xác minh ở đây là liệu những sản phẩm đích danh nào của Đài Loan có chứa DEHP? Hàm lượng DEHP là bao nhiêu? Động cơ sử dụng DEHP là gì?

Cấu trúc hóa học của diethylhexylphthalate.

Đứng trước những thông tin như vậy, người tiêu dùng nên thận trọng khi lựa chọn những sản phẩm nước giải khát và thực phẩm. Tốt nhất là sử dụng các sản phẩm đã được đăng ký chất lượng. Vì các vấn đề ảnh hưởng đến sức khỏe của DEHP thì không còn nghi ngờ nữa. Nhiều tài liệu nghiên cứu khoa học đã chỉ ra những ảnh hưởng của phthalate nói chung và DEHP nói riêng. Nhiều quốc gia không cho phép đưa loại chất hoá dẻo này vào trong đồ chơi.

Cố gắng hạn chế sử dụng nước uống chế biến sẵn. Tuyệt đối không sử dụng những sản phẩm không rõ nguồn gốc, nhãn mác, thành phần. Cố gắng sử dụng những loại nước hoa quả, nước giải khát tự chế biến. Không tẩy chay toàn bộ, vì có những mặt hàng có chất lượng, nhưng cần đề phòng khi chúng ta sử dụng những thức uống dạng chế sẵn, nhất là những sản phẩm mà Đài Loan đã thu hồi.